مهارت عیب‌شناسی/ خودشناسی

وظائف نسبت به عیوب / مهارت عیب شناسی / مهارتهای شخصیتی / آسیب شناسی

یکی از عوامل مهم شکست در زندگی عیبها یا بتعبیری آسیبهای شخصیتی است که در وجود خود انسان است لذا برای چیره شدن بر شکست باید به این نکات در رابطه با عیب‌شناسی توجه داشته باشیم 

وظایف و مهارت‌های مربوط به عیوب

بصورت فهرستی 👇

الف) عیوب خود:

۱.  پوشاندن و افشا نکردن عیوب در صورت مصون ماندن از افشا.

۲.  دعا برای پوشیده ماندن عیوب؛ مانند: «اللهم استر عورتی و عیوبی».

۳.  دعا برای رفع و اصلاح عیوب؛ مانند: «أصلح کل فاسد» و «اللهم اشغلنی بعیبی».

۴.  پیگیری و شناسایی عیوب خود با بهره‌گیری از حدیث: «خیر الناس... من بصّره عیوبه».

۵.  یافتن راهکار و برنامه‌ریزی برای رفع و اصلاح عیوب.

۶.  ناراحت نشدن هنگام شنیدن عیوب از زبان دیگران و پذیرش نصیحت با الهام از: «أحبّ إخوانی إلیّ من أهدی إلیّ عیوبی».

۷.  شناخت و ریشه‌یابی عیوب در ابعاد رفتاری، گفتاری و فکری.

۸.  درک اهمیت اصلاح عیوب به‌منزله راهی برای رسیدن به کمال، پیشرفت، رشد و سعادت.

۹.  پرهیز از توجیه و توجیه‌گری در مورد عیوب.

۱۰. واکنش صحیح در برابر توجیهات شیطانی برای کوچک‌شمردن عیوب (مانند: «حالا یک شب اشکال ندارد» یا «واجب الغیبة است»).

۱۱. بزرگ‌شمردن عیب خود در نظر خویش.

۱۲. پرهیز از ناامیدی نسبت به درمان عیوب.

۱۳. تمرکز بر یافتن راه حل و روش درمان به جای تمرکز وسواسی بر خود عیب.

۱۴. پیشگیری از عادی‌سازی و عادت کردن به عیوب.

ب) عیوب دیگران:

۱.  نگاه نکردن، پیگیری نکردن، فضولی و تجسس نکردن در عیوب دیگران (پرهیز از «تتبع عورات الناس»).

۲.  بازگو نکردن عیوب دیگران برای افراد مختلف (پرهیز از غیبت) و سرزنش نکردن آنان.

۳.  تذکر زیبا و نصیحت‌آمیز به خود شخص، در صورت وجود شرایط مناسب و با هدف اصلاح.

۴.  کوچک‌شمردن عیوب دیگران در برابر فضایل و محاسن آنان.

۵.  حمل کردن فعل و رفتار برادر دینی بر وجه صحیح و درست (رعایت «احمل فعل اخیک علی الصحة»).

بصورت توضیحی 👇

وظایف و مهارت‌های مرتبط با «عیوب» را می‌توان در دو حوزه «عیوب خود» و «عیوب دیگران» دسته‌بندی نمود. در مواجهه با عیوب خود، مهارت عیب‌شناسی و آسیب‌شناسی شخصیتی ایجاب می‌کند که ابتدا عیوب را شناسایی کرده و در صورت مصونیت از افشا، آنها را بپوشانیم و با دعاهایی مانند «اللهم استر عورتی» از درگاه الهی طلب پوشش نماییم. سپس با دعا برای رفع و اصلاح، همچون «أصلح کل فاسد»، پیگیری و کشف عیوب را با الهام از حدیث «خیر الناس... من بصّره عیوبه» آغاز کرده و برای رفع آنها برنامه‌ریزی کنیم. در این مسیر، باید از شنیدن عیوب از زبان دیگران ناراحت نشویم و با الگوگیری از آموزه‌هایی مانند «أحبّ إخوانی إلیّ من أهدی إلیّ عیوبی» پذیرای نصیحت باشیم. همچنین لازم است با ریشه‌یابی عیوب در ابعاد رفتاری، گفتاری و فکری، اهمیت اصلاح آنها را برای دستیابی به کمال و سعادت درک کنیم و از توجیه و کمرنگ جلوه دادن عیوب به تشویق شیطان پرهیز نماییم. بزرگ‌شمردن عیب خود، ناامیدی از درمان، تمرکز بر راه‌حل به جای تمرکز بر خود عیب، و پیشگیری از عادی‌سازی آنها از دیگر وظایف مهم در این حوزه است.

در قبال عیوب دیگران، مهارت‌های شخصیتی و اخلاقی حکم می‌کند که از نگاه کردن، پیگیری و تجسس در عیوب مردم پرهیز کنیم و از بازگو کردن آنها برای دیگران خودداری ورزیم، چرا که این عمل مصداق غیبت و عیب‌جویی است. در صورت مشاهده عیب، با رعایت شرایط و با بیان زیبا و نیّت اصلاح، به خود فرد تذکر دهیم و عیب او را کوچک بشماریم و فضایل او را در نظر بگیریم. همچنین باید همواره عمل برادرمان را به نیکوترین وجه حمل کنیم و از سرزنش بپرهیزیم تا بتوانیم در مسیر اصلاح فرد و جامعه گامی مؤثر برداریم.